Zwiększenie złożoności biznesu, poziomu automatyzacji, masowe dopasowanie produktów do potrzeb klientów, zmiany wykorzystania technologii, zmiany strukturalne w gospodarce na korzyść sektora usług, zmiany cyklu życia produktów i sektorów wymaga stworzenia zasobów rozwojowych nowej gospodarki.
Kluczową rolę odgrywa tutaj rozwój odpowiednich kwalifikacji, kompetencji, umiejętności na rynku pracy, jak również podejmowanie działań na rzecz rozwoju zasobów rynku pracy (np. aktywizacja zawodowa, edukacja).
Rozwój kapitału ludzkiego i społecznego
W budowaniu zasobów rozwojowych nowej gospodarki ważnym elementem staje się wzmocnienie kapitału ludzkiego i społecznego. Kluczowym pojęciem dla rozwoju kapitału ludzkiego są umiejętności jednostek i grup społecznych, np.:
- umiejętności uniwersalne (transversal skills) – pozwalające na pełnienie funkcji/ról społecznych i zawodowych w różnych kontekstach, niezależnych od danego sektora/branży czy zawodu, wykorzystywanych w różnych sytuacjach (np. umiejętności językowe, komunikacyjne, przedsiębiorczość);
- umiejętności cyfrowe – które są niezbędne do funkcjonowania we współczesnym świecie bez względu na wiek czy sprawność fizyczną, pozwalają na poznawanie treści cyfrowych i ocenę ich wiarygodności, użycie ich w życiu codziennym, rozszerzanie bazy popytowej dla świadczonych e-usług;
- umiejętności zawodowe – w szczególności dla sektorów strategicznych.
Kwestie społeczne i gospodarcze są bezpośrednio związane z kapitałem ludzkim, który wraz z postępującymi procesami demograficznymi i innymi wyzwaniami o charakterze globalnym nabierać będzie jeszcze większego znaczenia dla uzyskania przewag konkurencyjnych w globalnej gospodarce.
Polski rynek pracy od lat ulega przeobrażeniom (m.in. migracje, automatyzacja i digitalizacja procesów pracy), które z mniejszym lub większym sukcesem powodują jego adaptację do rzeczywistości gospodarczej.
Dla jakości kapitału ludzkiego w Polsce kluczowe jest podjęcie działań m.in. w zakresie poprawy efektywności systemu edukacji formalnej oraz upowszechnienia i zwiększania efektywności uczenia się innego niż formalnego dla wszystkich grup wiekowych, mobilności pracowników, umiejętności przekwalifikowywania się, zwiększenia elastyczności na rynku pracy.
Wciąż istnieje wiele wyzwań o charakterze strukturalnym. Jednym z głównych problemów polskiego rynku pracy są niewykorzystane zasoby pracy, w tym zwłaszcza wśród grup najbardziej narażonych na wykluczenie społeczne i bezrobocie długoterminowe, tj.: osób młodych, osób starszych, osób niepełnosprawnych, kobiet i imigrantów.
Wpływ globalizacji
Globalizacja w połączeniu z cyfryzacją wymaga nowych kompetencji, tj.: funkcjonowanie w wielokulturowym środowisku, promowanie kultury przedsiębiorczości na uczelniach, wzmocnienie potencjału badawczego na uczelniach i silniejsze włączenie ich w system tworzenia innowacji, promowanie mobilności (w tym międzynarodowej) osób między sektorami (nauka/biznes) i w ramach sektorów, zbilansowanie udziału w międzynarodowej cyrkulacji talentów (atrakcyjny rynek pracy, tworzenie miejsc o wysokiej wartości dodanej, np. poprzez przyciąganie zagranicznych centrów B+R i zakładanie własnych jednostek przez polskie firmy), zapewnienie odpowiedniej podaży kadry B+R.
To wymaga także wprowadzenia zmian w systemie edukacji ukierunkowanych na kształtowanie postaw i cech sprzyjających innowacyjności (m.in. zachęcanie do kreatywności, akceptacja ryzyka związanego z nowościami, swoboda dyskusji, tolerancja dla błędów, otwartość na różnorodność, praca zespołowa, elastyczność i szybkość w działaniu).
