W ubiegłym tygodniu na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie gościliśmy dr Marka Naczyka z Oxford University (Department of Social Policy and Intervention). Prelegent wygłosił dwa równie interesujące wykłady. Pierwszy z nich zatytułowany Publication startegies in comparative politics and social policy, dotyczył efektywnych strategii publikacyjnych w obszarze nauk społecznych. Kolejny wykład Taking back control: indigenous managerial elites’ push for state- led developmentalism in Poland’s dependent market economy, poświęcony został znaczeniu elit menedżerskich w Polsce w inicjowaniu interwencji rozwojowych. Temat ten był również przedmiotem rozmów w audycji Radia Kraków, a także stanowił punkt wyjścia do napisania artykułu w Gazecie Prawnej.
Na łamach dziennika Doktor Naczyk przedstawił swój pogląd dotyczący obecnej polityki rządu oraz jego podejścia do spraw projektowania gospodarczego.
Prezesi polskich oddziałów zagranicznych korporacji zrozumieli, jakie znaczenie w gospodarce ma kapitał narodowy. I że jako menadżerowie są pozbawieni pełnej autonomii, a więc także wpływu na strategiczne decyzje przedsiębiorstw – skomentował doktor porównawczej polityki społecznej na Uniwersytecie Oksfordzkim.
Zmiana paradygmatu
Zdaniem rozmówcy, aktywna rola państwa w gospodarce zyskała aprobatę jeszcze przed dojściem PiS do władzy. Źródłem zmiany paradygmatu polityki gospodarczej były natomiast rządy Platformy Obywatelskiej. To w jej środowisku dr Naczyk dostrzega prekursorów powstania narodowych czempionów gospodarczych. W tym kontekście wymienia on między innymi premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego, który po odejściu z Banku Pekao S.A. został przewodniczącym Rady Gospodarczej przy premierze Donaldzie Tusku w 2010 roku. Nie bez znaczenia pozostaje także próba (nieudana) przejęcia BZ WBK przez konsorcjum firm kontrolowanych przez Skarb Państwa.
W tej części artykułu wykładowca brytyjskiej Uczelni, podkreślając istotność zmiany filozofii rozwoju, posługuje się przykładem powołania spółki Polskie Inwestycje Rozwojowe, w ślad za którą powstał Polski Fundusz Rozwoju.
Z kolei koncentrując się na głównych przyczynach zmiany orientacji wśród decydentów politycznych i ekonomicznych w zakresie strategii rozwoju gospodarczego, dr Naczyk wymienił między innymi światowy kryzys finansowy 2008 roku. W jego opinii Polska aspirowała wówczas jako jeden z niewielu krajów Europy o potencjalnej płynności finansowej dla sektora bankowego. Innym asumptem był dynamiczny rozwój karier polskich top menedżerów, którzy zdobywając międzynarodowe doświadczenie, byli w stanie lepiej zrozumieć naturę gospodarki wolnorynkowej.
Kapitał narodowy vs kapitał zagraniczny
Szczególnie ważna okazała się także funkcja kapitału narodowego. Rozmówca w udzielonym wywiadzie niejednokrotnie zaznaczał, że bez silnego kapitału prywatnego, państwo nie jest zdolne skutecznie kontrolować sytuacji na rynkach finansowych. Naukowiec zwrócił również uwagę na dualną rolę kapitału zagranicznego w rozwoju polskiej gospodarki. Z jednej strony przyczynił się on do modernizacji wielu gałęzi przemysłu, z drugiej natomiast stał się barierą dla rozwoju krajowych elit menedżerskich i państwa.
Trzy płaszczyzny oddziaływania
Doktor Naczyk wymienił trzy płaszczyzny oddziaływania zmian, podyktowane zmianą myślenia o polityce gospodarczej naszego kraju. Pierwsza z nich ogniskuje wokół prawa własności, czyli de facto tego kto sprawuje nadzór nad największymi firmami w kraju. Kolejna kwestia dotyczy inwestowania w dywersyfikację i jakość produktów oferowanych przez polskich czempionów narodowych. Katalog obszarów wpływu zamyka „wyjście w świat”, rozumiane jako dyplomacja zagraniczna, eksport polskich firm czy inwestycje za granicą.
Kierunek debaty publicznej
Za pozytywny sygnał według uczonego należy także uznać zmianę sposobu postrzegania przemysłu w debacie publicznej, który do niedawna kojarzony był wyłącznie w kategoriach dogmatu ideologicznego. Teraz nabrał on nowego znaczenia i jest traktowany jako jeden z kluczowych czynników wzrostu gospodarczego. Jego zdaniem doskonałym przykładem państwa rozwojowego (developmental state), akceptującego wysoki udział planowania wewnątrz gospodarki jest Japonia. Kraj ten inwestując w określone obszary gospodarki przewidywał, że pewne gałęzie i technologie staną się istotne, a zyski z nich będą systematycznie rosły.
Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju
Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju stanowi obecnie jednym z głównych dokumentów strategicznych, wyznaczających trajektorie rozwoju polskiej gospodarki. Zdaniem dr Marka Naczyka jest ona również egzemplifikacją współpracy menadżerów zatrudnionych w spółkach Skarbu Państwa z prywatnym biznesem w zakresie kształtowania wizji rozwoju. Swój udział mają również ekonomiści, prezentujący zróżnicowane głosy w zakresie roli i stopnia oddziaływania państwa na realną gospodarkę.
Pełny wywiad dr Marka Naczyka z Uniwersytetu Oksfordzkiego zatytułowany PiS cywilizuje polski kapitalizm. O rewolucji wśród polskich elit ekonomicznych, znajduje się na stronie Gazety Prawnej.
Seminaria dr Naczyka na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie odbyły się w ramach Problemu węzłowego nr 3.2 Mechanizmy zarządzania działaniami zbiorowymi.