Wynikiem czwartej rewolucji przemysłowej są zmiany w obszarze technologii i możliwości przez nich generowanych. Biotechnologie, sztuczna inteligencja, neurotechnologie, automatyzacja, technologie blockchain, definiują na nowo przestrzeń, w której żyjemy i pracujemy. Wyznaczają granice pomiędzy światem  realnym a cyfrowym. Zdaniem Klausa Schwaba pociąga to za sobą  głęboką transformację społeczną, przekładając się na zmiany reguł funkcjonowania w przestrzeni biznesowej i społecznej – zmienia się to jak się komunikujemy, uczymy, bawimy i odnosimy się do siebie nawzajem oraz jak rozumiemy siebie jako ludzi[1]. A zmienny wzrost nowości zmian, wzrost ich intensywności i szybkości  kształtują tożsamość człowieka, wpływają na  sposób funkcjonowania społeczeństwa, struktur politycznych i gospodarczych.

Rewolucja 4.0 stwarza olbrzymie możliwości  ale jednocześnie generuje potencjalne zagrożenia. Zasadniczym wyzwaniem jest  umiejętność odnalezienia się w tej nowej rzeczywistości, wykorzystania szans i ograniczania zagrożeń. Jak zauważa K. Schwab można ten cel osiągnąć stawiając na pierwszym miejscu ludzi, wykorzystując najlepsze elementy natury człowieka, takie jak: kreatywność, empatia, zaufanie. 

Również ekonomiści tacy, jak Erik Brynjolfsson i Andrew McAfee[2] podkreślają konieczność  integracji technologii cyfrowej, zatrudnienia i organizacji, co jest warunkiem tego by każdy mógł korzystać z efektów czwartej rewolucji. Starają się odpowiedzieć na pytanie skąd będą pochodzić nowe miejsca pracy, podkreślając znaczenie współpracy, kreatywności i powiązań sieciowych, które mają większe znaczenie od konkurencji. Zwracają uwagę na konsekwencje rewolucji 4.0 dla  rynku pracy, wskazując z jednej strony na zagrożenia w postaci nasilenia się nierówności, będących wynikiem wzrostu dysproporcji pomiędzy zwrotem z kapitału a zwrotem zasobów pracy, z drugiej strony  na szanse, którymi może być wzrost liczby nowych miejsc pracy[3]. By w pełni wykorzystać szanse rewolucji 4.0 niezbędne jest zrozumienie, że źródłem wzrostu gospodarczego  nie jest to, że ludzie pracują ciężej, ale mądrzej. Konieczne jest podjęcie działań wspierających wdrażanie innowacji organizacyjnych, zwiększających wartość kapitału ludzkiego, co pozwala na zdobycie umiejętności niezbędnych do funkcjonowania w warunkach gospodarki 4.0.   

Już dzisiaj możemy zauważyć, że wiele zawodów przenika się, a kompetencje jednego profilu zawodowego zaczynają być niezbędne w kolejnym. Patrząc z perspektywy umiejętności twardych, kluczowymi są kompetencje techniczne i cybertechniczne, ale obserwujemy również, że coraz większego znaczenia nabierają kompetencje miękkie, takie jak: umiejętność pracy w grupie, znajomość języków obcych, czy kompetencje sprzedażowe związane z umiejętnością komunikowania się. Rozwój wiedzy sprawia, że pracownik musi  posiadać kompetencje i kwalifikacje, które znacznie odbiegają od tych, zdobytych w procesie edukacji, lub w trakcie dotychczasowej ścieżki zawodowej.

Przemysł 4.0 opiera się na nowoczesnych technologiach i środowisku cyberprzestrzeni, wymuszając  posiadanie przez zatrudnionych wiedzy i umiejętności pozwalających na płynne poruszanie się w tej przestrzeni. Umiejętności techniczne oraz posiadanie specjalistycznej wiedzy, właściwej dla danego stanowiska są istotne  w ocenie pracownika i niezbędne do sprawnego działania organizacji, jednak nie są wystarczające. Czwarta rewolucja przemysłowa wymusza rozwój tzw. kompetencji miękkich, które związane są ze zdolnością samokontroli emocjonalnej, samoorganizacji, ale też współistnienia z ludźmi w społeczności, stopniem otwartości na zmiany. Rozwój kompetencji miękkich rodzi konieczność dokonywania zmian w obrębie własnej psychiki, co oznacza, że  pracownik musi skoncentrować się na przełamywaniu swoich nawyków, lęków, czy oporów psychicznych podczas codziennego funkcjonowania w życiu zawodowym. Kompetencje miękkie stanowią uniwersalny element potencjału pracy, niezbędny na każdym stanowisku pracy, mający duże znaczenie dla rozwoju jednostki.[4]

Czwarta rewolucja przemysłowa stanowi wyzwanie związane z umiejętnością wykorzystania nowych technologii w sposób wspierający rozwój  gospodarczy i społeczny,  oparty na  wspólnych wartościach oraz inwestycjach w kapitał ludzki. Wymaga zmian w modelach zarządzania, zmniejszenia nierówności materialnych i społecznych oraz zaangażowania się w przywództwo oparte na wartościach nowych technologii. Priorytetem staje się też rozwiązanie  kwesti związanych z:

• problemem starzenia się społeczeństwa i dłuższym zżyciem zawodowym,
• funkcjonowaniem na rynku pracy przedstawicieli różnych pokoleń, którzy powinni współpracować w transferze wiedzy i umiejętności,
• zrozumieniem, że siły Youthquake[5] oraz Juvenescence[6] wzajemnie się warunkują.

---

[1]https://www.weforum.org/agenda/2016/01/the-fourth-industrial-revolution-what-it-means-and-how-to-respond/, dostęp: 7.06.2020.
[2] E. Brynjolfsson, A. McAfee,  The Second Machine Age: Work, Progress, and Prosperity in a Time of Brilliant Technologies, W. W. Norton & Company, New York 2016, dostęp: 7.06.2020.
[3]https://edisciplinas.usp.br/pluginfile.php/622156/mod_resource/content/1/Erik-Brynjolfsson-Andrew-McAfee-Jeff-Cummings-The-Second-Machine-Age.pdf , dostęp: 7.06.2020.
[4] M. Gorustowicz, Kompetencje miękkie, a wyzwania przedsiębiorstw 4.0,  Akademia Zarządzania 2019, t. 3, nr 3, s. 71-73.
[5] Termin stworzony przez Dianę Vreeland, redaktor naczelną magazynu Vogue, w 1965 roku, aby opisać ruch kulturalny na ulicach Londynu przez nowe pokolenie młodych ludzi, które znamy teraz jako Baby Boomers. Dzisiaj takim pokoleniem są Millenialsi.
[6] Ciągły stan młodości. Określenie oznaczające „życie naszym życiem” oraz taki model przywództwa w zarządzaniu organizacjami, które muszą stale dostosowywać się w świecie przyspieszonych zmian.

***

Źródła:

1. Levit A., Humanity Works: Merging Technologies and People for the Workforce of the Future, Kogan Page Publishers, London-Nev York 2018.
2. Strauss W.,  Howe N., Generations: The History of America’s Future, 1584 to 2069, New York 1992.
3. Gorustowicz M., Kompetencje miękkie, a wyzwania przedsiębiorstw 4.0,  Akademia Zarządzania 2019.
4. Brynjolfsson E., McAfee A.,  The Second Machine Age: Work, Progress, and Prosperity in a Time of Brilliant Technologies, W. W. Norton & Company, New York 2016.

Źródła internetowe:

1. https://www.weforum.org/agenda/2016/01/the-fourth-industrial-revolution-what-it-means-and-how-to-respond
2. https://edisciplinas.usp.br/pluginfile.php/622156/mod_resource/content/1/Erik-Brynjolfsson-Andrew-McAfee-Jeff-Cummings-The-Second-Machine-Age.pdf
3. https://www.weforum.org/agenda/2020/01/why-different-workplace-generations-enrich-each-other/
4. https://thefinancialbrand.com/77911/millennials-baby-boomers-generations-banking/
5. https://dropt.ru/pl/rentabelnost/iks-igrek-zet-dubl-v-igrek-neizvestnyi-millenialy-ili/
6. https://www.thealadonnetwork.com/resources/the-fourth-industrial-revolution-and-fourth-generation-maintenance/