Zagadnienie kompetencji w sposób jednoznaczny pojawiło się w literaturze na przełomie lat 60. i 70. XX wieku wraz z opublikowaniem prac dwóch psychologów – R. White’a i D.C. Mc Clellanda, którzy poszukiwali metod służących do identyfikowania sposobów myślenia i zachowania osób, które osiągają wysoki poziom efektów w pracy [R. White 1959; D. C. Mc Clelland 1973]. Szczególne zainteresowanie kwestią kompetencji miało miejsce w latach 80. XX w. za sprawą R.E. Boyatzisa [1982]. Zadecydowały o tym między innymi takie czynniki jak: wzrost złożoności funkcjonowania podmiotów na rynku, konieczność reorientacji zawodowej, rosnąca wielofunkcyjność oraz konieczność poliwalentności pracowników i postrzeganie „uczenia się”, jako kluczowego czynnika sukcesu organizacji [J. Czekaj 2005].

Obecnie zainteresowania teoretyków i praktyków zarządzania zaczynają koncentrować się na kompetencjach cyfrowych. Stanowią one przedmiot zainteresowania profesjonalnych stowarzyszeń oraz firm konsultingowych. Kompetencje cyfrowe pojawiają się jako element standardów kompetencyjnych, uwzględnianych w procesach certyfikacji kompetencji menedżerów projektów oraz jako przedmiot badań przeprowadzanych przez firmy konsultingowe [International Project Management Association (IPMA), Project Management Institute (PMI), AMP Group (APMG), Astor, PWC]. 

Według bazy EBSCO w literaturze zagranicznej występuje ponad kilkaset badań różnych autorów (406 pozycji w bazie EBSCO), którzy wskazują na luki badawcze w zakresie kompetencji cyfrowych [H. Morales, O. Camila, A. Espinosa, H. Alirio, R. Duque, L. Fernanda; G. Barrera, E. Eliana, C.V. Suárez. 2016; C. Săvulescu, C.G. Antonovici 2017; Z. Nyikes 2018; I. Borodkina, H. Borodkin, 2018]. Jednak nie wiele jest badań i publikacji przyjmujących kontekst przemysłu 4.0 dla analizy kompetycji cyfrowych [M. Murawski, M. Bick 2017; J. Sun, M. Gao, Q. Wang, M. Jiang, X. Zhang, R. Schmitt 2018].  

W literaturze krajowej również występuje niewiele publikacji poświęconych kompetencjom cyfrowym i większość z nich omawia tę problematykę, podobnie jak w literaturze zagranicznej, z perspektywy społeczeństwa informacyjnego lub edukacji [S.J. Nowak 2008; D. Batorski, A. Płoszaj 2012; K. Biedrzycki, J. Jasiewicz, R. Kaczan, T. Piechociński, L. Rycielska, P. Rycielski, K. Sijko, M. M. Sysło 2013; A. Stolińska, M. Andrzejewska 2014; S. Buchholtz, A. Buchner, M. Filiciak, J. Jasiewicz, P. Kabicz, A. Mierzecka, J. Pospieszyńska – Burzyńska, P. Szczerba, A. Tarkowski, R. Trzeciakowski 2015; G. Siadak 2016; H. Babis 2018; M. Rozkrut 2018]. Z punktu widzenia pracownika problem kompetencji cyfrowych rozpatrują K. Smoląg i E. Kulej-Dudek [2015], M. Jabłoński [2016] oraz  J. Strużyna [2018]. 

Zatem zauważalny jest brak kompleksowych, szeroko zakrojonych badań krajowych poświęconych kompetencjom cyfrowym kadry menedżerskiej i pracowników przedsiębiorstw przemysłu 4.0. Nie zidentyfikowano także badań dotyczących kierunków i metod rozwoju kompetencji cyfrowych menedżerów jak i pracowników przedsiębiorstw. Brak wyraźnego ustrukturyzowania tej problematyki przemawia za potraktowaniem jej, jako oddzielnego modułu, który wymaga systemowego ujęcia i operacjonizacji. 

---

Literatura:
1. Babis H., Kompetencje cyfrowe w polityce innowacyjnej Polski i Unii Europejskiej, Ekonomiczne Problemy Usług 2018, nr 2 (131/1).
2. Batorski, D., Płoszaj, A., Diagnoza i rekomendacje w obszarze kompetencji cyfrowych społeczeństwa i przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu w kontekście zaprogramowania wsparcia w latach 2014–2020, Warszawa 2012. 
3. Biedrzycki K., Jasiewicz J., Kaczan R., Piechociński T., Rycielska L., Rycielski P., Sijko K., Sysło M., Kompetencje komputerowe i informacyjne młodzieży w Polsce. Raport z międzynarodowego badania kompetencji komputerowych i informacyjnych. ICILS 2013. Warszawa 2014.
4. Borodkina, I., Borodkin, H. , Digital competencies analysis as vector of higher school reforming, Technology Audit & Production Reserves. 2018, Vol. 3 Issue 2(41).
5. Boyatzis R. E., The Competent Manager. A Model for Effective Performance, John Wiley & Sons, New York 1982.
6. Buchholtz S., Buchner A., Filiciak M., Jasiewicz J., Kabicz P., Mierzecka A., Pospieszyńska – Burzyńska J., Szczerba P., Tarkowski A., Trzeciakowski R., Analiza doświadczeń oraz identyfikacja dobrych praktyk w obszarze wspierania rozwoju kompetencji cyfrowych w kontekście przygotowania szczegółowych zasad wdrażania Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014–2020 oraz koordynacji celu tematycznego. Raport kocówy. Warszawa 2015.
7. Czekaj J., Metodyka wartościowania kompetencji pracowniczych, Zeszyty Naukowe nr 670 Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2005.
8. Jabłoński M., Istota, odniesienia i atrybuty kompetencji pracowniczych w pracy z informacjami, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2016, nr 430.
9. Jasiewicz J., Filiciak M., Mierzecka A., Śliwowski K., Klimczuk A., Kisilowska M., Tarkowski A., Zadrolny J., Ramowy katalog kompetencji cyfrowych, https://mc.bip.gov.pl/rok-2015/ramowy-katalog-kompetencji-cyfrowych.html.
10. Małachowski K., Społeczeństwo informacyjne w gospodarce opartej na wiedzy w województwie zachodniopomorskim, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług. 2012, nr 88.
11. McClelland D.C., Testing for competence rather than intelligence, American Psychologist 1973, Vol. 28 No. 1.
12. Morales H., Camila O., Espinosa A., Alirio H., Duque R., Fernanda L., Barrera G., Eliana E., Suárez C.V., Mapping digital competences of modern languages students, Academia y Virtualidad. ene-Jun2016, Vol. 9 Issue 1.
13. Murawski M., Bick M., Digital competences of the workforce – a research topic?, Business Process Management Journal 2017, Vol. 23 Issue 3.
14. Nowak J.S., Społeczeństwo informacyjne – geneza i definicje [w:] P. Sienkiewicz, J.S. Nowak (red.), Społeczeństwo informacyjne. Krok naprzód, dwa kroki wstecz, Polskie Towarzystwo Informatyczne – Oddział Górnośląski, Katowice 2008.
15. Nyikes Z., Contemporary Digital Competency Review, Interdisciplinary Description of Complex Systems. 2018, Vol. 16 Issue 1.
16. Rozkrut M., Kompetencje cyfrowe społeczeństwa informacyjnego, Studia i Prace WNEiZ Uniwersytetu Szczecińskiego 2018, nr 54. 
17. Săvulescu C., Antonovici C.G., Smarter competences in a digital world, Journal of Public Administration, Finance & Law, 2017, Issue 12,
18. Siadak G., Kompetencje cyfrowe polskich uczniów i nauczycieli – kierunek zmian, Ogrody Nauk i Sztuk 2016, Issue 6.
19. Smoląg K, Kulej-Dudek E., Kształtowanie kompetencji cyfrowych poprzez uczestnictwo w kursach e-learningowych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług 2015, nr 117.
20. Stolińska A., Andrzejewska M., Nauczyciel w chmurze – wykorzystanie aplikacji z modelu SaaS w edukacji, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia Informatica 2014, nr 34.
21. Strużyna J., Wstępny test narzędzia do oceny cyfrowych umiejętności pracownika i kandydata do pracy, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi 2018, nr 5.
22. White R., Motivation reconsidered: the Concept of competence, Psychological Review 1959, nr 66.

prof. UEK dr hab. Małgorzata Tyrańska,

mgr Małgorzata Marchewka,

prof. UEK dr hab. inż. Jadwiga Stobiecka

mgr Małgorzata Kazak

dr Mariusz Sołtysik