Jednym z wyzwań, którym musi sprostać współczesna edukacja, aby skuteczniej zaspokajać potrzeby społeczeństw XXI wieku, jest zwiększanie kreatywności i innowacyjności, w tym przedsiębiorczości, na wszystkich poziomach kształcenia i szkolenia. Szczególna uwaga powinna być skoncentrowana na rozwoju umiejętności kluczowych, do których zaliczono kompetencje w zakresie przedsiębiorczości, obejmujące zdolność wykorzystywania szans i pomysłów oraz przekształcania ich w wartość dla innych osób, opierające się na kreatywności, krytycznym myśleniu i rozwiązywaniu problemów, podejmowaniu inicjatywy, wytrwałości oraz na zdolności do wspólnego działania ukierunkowanego na planowanie takich projektów, które mają wartość kulturalną, społeczną lub finansową, a także zarządzaniu nimi[1].

Państwa członkowskie UE powinny wspierać umiejętności w zakresie przedsiębiorczości poprzez nowe i kreatywne sposoby nauczania i uczenia się wdrażane na wszystkich poziomach edukacji. Niezależnie od dyscypliny nowe formy nauczania powinny kłaść nacisk na nabywanie rzeczywistych doświadczeń poprzez uczenie się opierające się na rozwiązywaniu problemów i powiązanie z przedsiębiorstwem[2].

Tworzenie środowiska sprzyjającego rozwojowi wymaga wsparcia wielu procesów społecznych i umożliwienia ukierunkowanego rozwoju w oparciu o kulturę kreatywności, zaufania i otwartości, a przede wszystkim współpracy różnych grup i dialogu. Największym wyzwaniem w tym zakresie jest wypracowanie pewnych postaw mentalnych i skierowanie punktu ciężkości właśnie na kompetencje społeczne. Leżą one u podstaw interdyscyplinarnych przedsięwzięć, szukania nowych rozwiązań oraz wdrażania nowych, ciekawych pomysłów i idei w oparciu o kooperację zespołów z różnych obszarów, nie tylko naukowych, lecz również biznesowych, społecznych i kulturowych. Nie bez powodu największe i najlepsze światowe uczelnie takie jak MIT, Harvard, Stanford czy Oxford posiadają w swoich strukturach centra innowacji społecznych, stanowiących przestrzeń do wymiany myśli i tworzących potencjał do poszukiwania niestandardowych rozwiązań na płaszczyźnie społecznej, naukowej a także biznesowej i gospodarczej[3].

Wyniki badań empirycznych potwierdzają, że doskonałym narzędziem do kształtowania kompetencji i umiejętności XXI wieku jest design thinking [4][5]. Omawiana metoda ma  szczególne znaczenie w kontekście wyzwań globalnych, a  także wymagań jakie stawia Unia Europejska kładąc nacisk na budowanie efektywnej współpracy pomiędzy nauką a społeczeństwem oraz na połączenie doskonałości naukowej ze świadomością i odpowiedzialnością społeczną. Wymaganie to oznacza, iż wyniki badań naukowych oraz oferta edukacyjna uczelni wyższych powinny służyć społeczeństwu i być dostępne dla wszystkich zainteresowanych – takie podejście do nauki powinno przyczynić się do znalezienia rozwiązań dla pojawiających się wyzwań społecznych, gospodarczych czy cywilizacyjnych [3].

Myślenie projektowe nie jest nowym podejściem – jego korzeni można doszukiwać się już w latach 60 – tych XX wieku[6]. Design thinking doczekał się wielu różnych definicji, jednak w najprostszy sposób można go opisać jako zorientowane na człowieka podejście do rozwiązywania problemów w drodze tworzenia innowacyjnych rozwiązań integrujących ludzkie potrzeby, możliwości technologiczne oraz wymagania biznesowe, naśladujące sposób myślenia i pracy projektantów[7],[8], czy też metodę kreowania nowych usług i produktów tworzonych na podstawie uświadomionych i nieuświadomionych oraz funkcjonalnych potrzeb człowieka [3]. Podejście to integruje zatem trzy wymiary:

• potrzeby i atrakcyjność z punktu widzenia człowieka (desirability),
• możliwości technologiczne (feasibility) oraz
• ekonomiczne uzasadnienie przedsięwzięcia (viability).

Pozwala ono również osobom, które nie są profesjonalistami w zakresie projektowania, na korzystanie z kreatywnych narzędzi w celu tworzenia rozwiązań odnoszących się do szerokiego wachlarza problemów[9].

W ostatnich latach design thinking traktowane jest jako nowy sposób radzenia sobie ze złożonymi problemami, wykraczającymi poza tradycyjne obszary projektowania, poprzez tworzenie innowacyjnych rozwiązań[10]. Pojęcie design thinking jest także coraz bardziej wszechobecne w środowisku akademickim, gdzie badacze z wielu dziedzin są zaangażowani w analizowanie sposobu pracy projektantów w celu rozwijania i doskonalenia programów edukacyjnych i szkoleniowych[11],[12]. Dążenie do wzmacniania postaw myślenia projektowego jest zatem koniecznością, aby móc sprostać rosnącej złożoności problemów XXI wieku w dobie transformacji cyfrowej, a szczególnie na rynku pracy.

---

Bibliografia

[1] Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (Tekst mający znaczenie dla EOG), (2018/C 189/01)., https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0604(01)&from=EN, (15.07.2020).
[2] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Nowe podejście do edukacji: Inwestowanie w umiejętności na rzecz lepszych efektów społeczno-gospodarczych, COM/2012/0669 final, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52012DC0669&from=EN, (15.07.2020).
[3] P. Hałub, Design thinking jako element rozwoju innowacji społecznych, Ekonomia — Wroclaw Economic Review 21/1 (2015), Acta Universitatis Wratislaviensis No 3666.
[4] D. Henriksen, D., C. Richardson, R. Mehtaet, Design thinking: A creative approach to educational problems of practice. Thinking Skills and Creativity, 26, 2017.
[5] K. Retna, Thinking about “design thinking”: A study of teacher experiences. Asia pacific journal of education, Singapore. Vol. 36. Asia pacific journal of education, Singapore, 2016.
[6] H. Simon, The sciences of the Artificial, Cambridge 1969.
[7] C. Hoolohan, A.L. Browne, Design thinking for practice-based intervention: Co-producing the change points toolkit to unlock (un)sustainable practices, Design Studies, Volume 67, March 2020.
[8] T. Brown, Change by design: How design thinking transforms organizations and inspires innovation, Harper Business, New York (2009).
[9] https://designthinking.ideo.com/ (15.07.2020).
[10] K. Dorst, The core of ‘design thinking’ and its application, Design Studies, 32 (6) (2011).
[11] R.S. Adams, S. Daly, L.M. Mann, G. Dall’Alba, Being a professional: Three lenses into design thinking, acting, and being, Design Studies, 32 (6) (2011).
[12] S. Bresciani, Visual design thinking: A collaborative dimensions framework to profile visualisations, Design Studies, 63 (2019).