W ostatnich dwóch dekadach pojawiło się kilka ważnych innowacji w budownictwie. Do najbardziej istotnych innowacji technologicznych należy projektowanie ekologicznych (green) i inteligentnych (smart) budynków, co w ostatnich latach wiąże się w coraz większym stopniu z rewolucją 4.0.  

Przez ekologiczne (czy też zrównoważone) budynki rozumie się obiekty tworzone i użytkowane zgodne z zasadami: minimalizacji wpływu na środowisko naturalne oraz efektywnego wykorzystania zasobów naturalnych. Budynki zrównoważone cechuje wybór przyjaznych dla środowiska technologii w konstrukcji i projektowaniu budynku, maksymalne wykorzystanie światła dziennego, wysoka jakość powietrza wewnętrznego oraz niskie zużycie wody i energii [1].

Zdefiniowanie budynków inteligentnych również nie jest proste. Można powiedzieć, że budynek inteligentny to to taki obiekt, który wykorzystuje zaawansowane technologie, aby adaptować się w efektywny sposób do potrzeb organizacji, co ułatwia osiągnięcie jej celów. Nieco łatwiej wskazać pewne cechy budynków smart, takie jak: zautomatyzowane i adaptacyjne systemy zarządzania (często wykorzystujące algorytmy sztucznej inteligencji), internet rzeczy, zaawansowany monitoring i kontrolę klimatu wewnętrznego oraz wysoką efektywność energetyczną. Warto zauważyć, że wiele z wymienionych aspektów wiąże się wprost z rewolucją 4.0. Co ciekawe, mimo różnic definicyjnych, budynki zrównoważone bardzo często są również inteligentne [1].

Mimo licznych korzyści ekonomicznych wynikających z użytkowania tego rodzaju obiektów, szybka dyfuzja wymienionych wyżej innowacji nie byłaby możliwa bez wsparcia instytucjonalnego. Pełne zrozumienie innowacji technologicznych w budownictwie nie byłoby możliwe bez rozwoju systemów wielokryterialnej oceny budynków, przede wszystkich w wymiarze środowiskowym, a także w ekonomicznym oraz społecznym. Najważniejszymi systemami oceny wielokryterialnej budynków są amerykański system LEED [2] oraz brytyjski system BREEAM [3]. W Polsce promocją zrównoważonego budownictwa zajmuje się Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego [4][5]

Wydaje się, że rozwój tych nowych rozwiązań był szczególnie widoczny na rynku nieruchomości komercyjnych- biurowych, hotelowych czy handlowych. Dyfuzja z wielu względów przebiega wolniej w przypadku budownictwa mieszkaniowego, które jest jednym z najbardziej konserwatywnych sektorów rynku nieruchomości.  

Mimo przyrostu liczby innowacyjnych projektów, nie wszystkie badania wskazują, że rozwiązania typu green czy smart mają priorytetowe znaczenie dla inwestorów rynku nieruchomości. Nie jest to również zasadą, jeśli chodzi o użytkowników, zwłaszcza gdy porównamy ich wpływ na proces decyzyjny w porównaniu do takich czynników jak lokalizacja czy koszty użytkowania powierzchni [1]. Niewątpliwie technologie te są jednak coraz częściej wdrażane w nowych projektach budowlanych w Polsce, zwłaszcza na głównych lokalnych rynkach biurowych (w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Trójmieście, Poznaniu) [4].  W wielu przypadkach są wdrażane ze względów prestiżowych oraz w celu zmniejszenia ryzyka szybszego zużycia funkcjonalnego budynku. Polskie doświadczenia w zakresie dyfuzji innowacji nie odbiegają znacząco od ogólnych prawidłowości, które można zaobserwować w Europie [6]. W przypadku rynku biurowego rozwiązania ekologiczne stały się – z marginalnej ciekawostki wdrażanej przez pionierów rozwoju technologicznego – branżowym standardem, bez którego trudno wyobrazić sobie nowoczesny budynek. Co więcej, w ostatnim okresie zaobserwowano zwiększone zainteresowanie tymi technologiami w budownictwie mieszkaniowym. Otwartym pytaniem pozostaje kwestia, czy epidemia Covid-19 będzie dodatkowym katalizatorem dyfuzji innowacyjnych technologii w budownictwie w nadchodzących latach.

---

Źródła:

[1]        M. Gluszak, R. Gawlik, and M. Zieba, “Smart and Green Buildings Features in the Decision-Making Hierarchy of Office Space Tenants: An Analytic Hierarchy Process Study,” Administrative Sciences , vol. 9, no. 3. 2019.
[2]        USGBC, “LEED,” 2020. [Online]. Available: https://www.usgbc.org/leed.
[3]        BRE, “BREEAM,” 2020. [Online]. Available: https://www.breeam.com/.
[4]        M. Głuszak, “Diffusion of green building innovation in office markets in Poland,” in 16th International Conference of ASECU, May 21-22, 2020, Novosibirsk, 2020.
[5]        “Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego,” 2020. [Online]. Available: https://plgbc.org.pl/.
[6]        M. Głuszak, A. Małkowska, and B. Marona, “Green and smart building innovation diffusion on property markets in Europe: An empirical analysis,” in 59th ERSA Congress, 27 – 30 August 2019, Lyon, 2019.